| Bitka kod Artemizija | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Grčko-persijski ratovi | |||||||
 Artemizij | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
| grčki polisi | Persija | ||||||
| Zapovednici | |||||||
| Euribijad iz Sparte Temistoklo iz Atine Adejmant iz Korinta |
nepoznat | ||||||
| Jačina | |||||||
| {{{jačina1}}} | {{{jačina2}}} | ||||||
| Gubici | |||||||
Bitka kod Artemizija predstavljala je seriju pomorskih bitaka, koje su trajale tri dana za vreme Grčko-persijskih ratova. Bitka se odvijala istovremeno kad i Termopilska bitka u avgustu ili septembru 480. pre Hrista. Pomorska bitka odvijala se kraj obale Eubeje između grčkih polisa i Persije u vreme cara Kserksa. Grci su raspolagali sa 270 brodova, a Persijanci sa 800 brodova. Bitka se taktički okončala bez pobednika, ali zbog grčkog poraza u Termopilskoj bici Grci su se povukli, pa su Persijanci ostvarili stratešku prednost.
Persijska flota[]
Persijska flota je imala 1207 brodova kada je bila sakupljena u Dorisku u proleće 480. pre Hrista. Nakon brodoloma kod Magnezije jedna trećina flote je potopljena, tako da je kod Artemizija persijska flota imala oko 800 brodova.
| Region | Brodova | Region | Brodova | Region | Brodova |
|---|---|---|---|---|---|
| Fenikija Sirija[1] |
300 | Egipat[1] | 200 | Kipar[2] | 150 |
| Kilikija[3] | 100 | Jonija[4] | 100 | Pont[5] | 100 |
| Karija[6] | 70 | Eolija[5] | 60 | Likija[7] | 50 |
| Pamfilija[3] | 30 | Dorani iz Male Azije[6] |
30 | Kikladi[5] | 17 |
| Total | 1207 |
Atinska flota[]
| Grad | Brodova | Grad | Brodova | Grad | Brodova |
|---|---|---|---|---|---|
| Atina[8] | 127 | Korint[8] | 40 | Egina[8] | 18 |
| Halkida[8] | 20 | Megara[8] | 20 | Sikion[8] | 12 |
| Sparta[8] | 10 | Epidaur[8] | 8 | Eretrija[8] | 7 |
| Trezen[8] | 5 | Stira[8] | 2 | Keos[8] | 2 (2) |
| Opuntijski Lokris [8] |
(7) | Ukupno | 271 (9)[9] |
Atinska flota je imala 271 brod, ne računajući tu i brodove sa pedeset vesala. Vrhovni zapovednik je bio Spartanac Euribijad. Saveznici su pretili da će se razići, ako Spartanca ne bude imao vrhovnu komandu[10]. Atinjani su se spremno odrekli vrhovne komande samo da ne dođe do svađa među Grcima. Grcima su drugoga dana bitke stigla još 53 broda.
Dolazak persijske flote[]
Kada su Grci videli mnogo persijskih brodova uplašili su se i odlučili su da se povuku od Artemizija dalje u unutrašnjost. Eubejci su zbog toga zamolili Euribijada da ostane još malo da bi se oni sklonili na sigurno. Pošto nisu uspeli da nagovore Euribijada podmitili su Temistokla sa 30 talanata i nagovorili su ga da ostane kod Eubeje[11]. Temistokle je onda podmitio Euribijada i Korinćana Adimanta da bi pristali da ostane kod Eubeje i da tu prihvate bitku sa persijskom flotom.[12]
Persijski plan da se Grcima odseče odstupnica[]
Kada su Persijanci stigli kod Afete i kad su se uverili da se kod Artemizija nalazi malen broj grčkih brodova hteli su da ih napadnu, ali nisu hteli da ih napadnu frontalno, jer bi grčki brodovi umakli. Zbog toga su Persijanci odvojili 200 brodova od ukupne flote i poslali ih da plove oko Eubeje i da odseku odstupnicu grčkoj floti. Nameravali su da napadnu tek kada taj deo flote obiđe Eubeju i dade znak.[13] Jedan doušnik Skilije iz Skione je pobegao kod Grka i otkrio je Grcima persijski plan i rekao im da su Persijanci poslaliu brodove oko Eubeje.[14]
Prvi dan bitke[]
Grci su onda odlučili da posle ponoći otplove u susret persijskim brodovima koji su plovili oko Eubeje. Osim toga krenuli su i u napad na većinu persijske flote. Persijanci su smatrali da će se lako obračunati sa mnogo manjom atinskom flotom. Opkolili su atinsku flotu[15]. Opkoljeni Grci su kljunove lađa okrenuli Persijancima, a krme prema sredini i onda su krenuli u napad na malom prostoru. Zarobili su trideset persijskih brodova.[16] Pošto su pobedili Grci su se vratili u Artemizij, a Persijanci u Afetu. Persijanci su pre te pomorske bitke doživeli brodolom, a nakon bitke je padala jaka kiša.
Drugi dan bitke[]
Persijska flota od 200 brodova, koja je plovila oko Eubeje potopljena je tokom jakog nevremena.[17] Grcima je stiglo pojačanje od 53 atička broda. Grci su opet napali persijske brodove iz Kilikije i sve su ih uništili[18]. Nakon pobede vratili su se u Artemizij.
Velika bitka trećega dana[]
Trećega dana Persijanci su izašli sa celom flotom.[19] Bitka se odvijala istovremeno kada i bitka kod Termopila. Kod Termopila su Grci sprečavali kopneni prodor Persijanaca, a kod Artemizija su sprečavali pomorski prodor. Persijska flota je plovila u borbenom poretku, pa su zauzeli borbenu formaciju u obliku polumeseca,[20] nameravajući da opkole grčke brodove. Grčki brodovi su krenuli prema njima i došle je do bitke. Persijski brodovi su se isprečavali jedan ispred drugoga i sudarali se, ali se nisu povlačili. I Grci i Persijanci imali su velike gubitke i u brodovima i u ljudstvu. Nakon toga povukle su se obe flote. Na persijskoj strani istakli su se Egipćani, a na grčkoj Atinjani.
Povlačenje Grka[]
Grci su imali velike gubitke, a naročito Atinjani, kojima je pola brodova oštećeno,[21] pa su odlučili da se povuku u unutrašnjost Grčke. Saznali su i da su Persijanci pobedili u Termopilskoj bici. Nakon toga držanje artemizijskog moreuza nije imalo značaj kao pre Termopilske bitke, pa su se Grci odmah povukli.
Literatura[]
- Herodotova istorija, prevod Milana Arsenića, Matice srpske Novi Sad 1988, ISBN 86-363-0037-1
- Holland, Tom (2006). Persian Fire: The First World Empire and the Battle for the West. New York: Doubleday, ISBN 0385513119
- Lazenby, JF. The Defence of Greece 490–479 BC. Aris & Phillips Ltd., 1993, ISBN 0-85668-591-7
Reference[]
- ↑ 1,0 1,1 Herodot VII, 89
- ↑ Herodot VII, 90
- ↑ 3,0 3,1 Herodot VII, 91
- ↑ Herodot VII, 94
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Herodot VII, 95
- ↑ 6,0 6,1 Herodot VII, 93
- ↑ Herodot VII, 92
- ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 Herodot VIII, 1
- ↑ Herodot VIII, 2
- ↑ Herodot, 8.2
- ↑ Herodot, 8.4
- ↑ Herodot, 8.5
- ↑ Herodot, 8.7
- ↑ Herodot, 8.9
- ↑ Herodot, 8.10
- ↑ Herodot, 8.11
- ↑ Herodot, 8.13
- ↑ Herodot, 8.14
- ↑ Herodot, 8.15
- ↑ Herodot, 8.16
- ↑ Herodot, 8.18