Bitka kod Kise odigrala se u jesen 218. pre Hrista između rimske vojske pod zapovedništvom Gneja Kornelija Scipionja Kalva i kartaginjanske vojske pod Hanonovim zapovedništvom. Bitka je bila deo Drugoga punskoga rata, a odigrala se južno od grčkoga grada Taraka ( Taragona ) u severoistočnoj Iberiji. Brojčano nadmoćnija rimska vojska je pobedila i nakon bitke ovladala je područjem severno od reke Ebro.
Strateška situacija[]
Nakon uspešne opsade Sagunta Hanibal je odmorio svoju vojsku, pa je krenuo prema Italiji sa 90.000 vojnika i 12.000 konjanika. Tokom leta osvojio je područje severno od reke Ebro. Hanibal je u tom području pokorio iberijska plemena pazeći da se poštede grčki gradovi toga područja. Nakon toga krenuo je preko Pirineja kroz Galiju prema Italiji. Deo vojske ostavio je da čuvaju novoosvojene oblasti, a 10.000 nepouzdanih vojnika poslao je kući.
Rimske pripreme[]
Rimska mornarica je bila mobilizirana do 218. pre Hrista, jer je imala raspoređenih 220 ratnih brodova. Ti brodovi su bili mobilizirani još tokom Drugoga ilirskoga rata 220/219. pre Hrista. Konzul Tiberije Sempronije Long je dobio 2 rimske i 4 savezničke legije sa instrukcijama da otplovi na Siciliju sa 160 ratnih brodova.[1] Imao je instrukcije da krene na Afriku u slučaju da drugi konzul može da spreči dolazak Hanibala u Italiju. Publije Kornelije Scipion je dobio 2 rimske i 3 savezničke legije i 60 transportnih brodova. Galska plemena Boji i Insubri napala su rimske koloniste Placentije i Kremone,[2] pa je deo Scipionove vojske morao da ide u Cisalpinsku Galiju, a nova vojska je regrutovana da bi popunila Scipionove snage. To je izazvalo Scipionovo kašnjenje. Dok je Hanibal prelazio Galiju Publije Kornelije Scipion se iskrcao kod Masilije (Marselja). Hanibal je nakon prelaska Rone izbegao Scipionovu vojsku i krenuo je prema Alpima. Kada je Scipion došao do Hanibalova logora utvrdio je da je Hanibal tri dana u prednosti, pa je zbog toga odlučio da se sam vrati u severnu Italiju. Svoju vojsku je predao bratu Gneju Korneliju Scipionu Kalvu i naredio mu je da ide na Iberijsko poluostrvo.[3]
Pred bitku[]
Mlađi Hanibalov brat Hasdrubal Barka imao je na raspolaganju 12.650 vojnika, 2550 konjanika i 21 slona sa ciljem da brani kartaginjanske posede južno od Ebra. Severno od Ebra u novoosvojenim oblastima Hanibal je ostavio Hanona sa 10.000 vojnika i 1.000 konjanika. Gnej Kornelije Scipion Kalv je imao na raspolaganju 20.000 vojnika pešadije, 2.200 konjanika i 60 pentera. Krenuo je iz Masilije i iskrcao se kod Emporije u Iberiji.[4] Grčki gradovi Emporija i Tarako dočekali su Rimljane sa dobrodošlicom. Gnej Kornelije je nakon toga krenuo duž obale i neki gradovi su mu se predavali, a neke je morao da opseda.[5] Nakon osvajanja obalskoga pojasa Gnej Kornelije Scipion je okupio značajnu vojsku iberskih saveznika.[6] Hasdrubal Barka je čuo za rimsku vojsku, pa je krenuo na sever sa 8.000 vojnika i 1.000 konjanika, sa ciljem da se spoji sa Hanonovim snagama.[7]
Bitka[]
Nakon osvajanja obalskoga pojasa Gnej Kornelije Scipion Kalv krenuo je u osvajanje unutrašnjosti i usput je osvojio mnogo gradova, a mnogi su prešli na njegovu stranu.[8] Hanon je bio potpuno izneneđen dolaskom rimske vojske u Iberiju. Pogotovo je bio uznemiren prelaskom domaćega stanovništva na stranu Rimljana, pa je napao Rimljane južno od Taraka, kod Kise (ili Cise). Nije sačekao dolazak Hasdrubalove vojske, jer je već bio nestrpljiv zbog prelaska Ibera na stranu Rimljana. S druge strane Scipionu je odgovaralo da se obračuna najpre sa Hanonom pre nego što stigne Hasdrubal Barka. Hanon je ušao u bitku sa mnogo manjim snagama od protivnika, pa je izgubio bitku. Kartaginjani su izgubili 6.000 vojnika.[9][10] U bici je zarobljen sav kartaginjanski prtljag, koji je ranije Hanibal ostavio. Tom prilikom Rimljani su zarobili 2.000 vojnika. Zarobili su takođe Hanona i Andobala.[11] Andobal je kao despot cele središnje Iberije bio veoma privržen Kartaginjanima.[12] Rimljani su nakon bitke opljačkali grad Kisu, ali u njemu nije bilo vrednoga plena.[13]
Posledice[]
Gnej Kornelije Scipion je ovladao teritorijem severno od reke Ebro. Hasrubal Barka je prekasno stigao, a nije imao ni dovoljno snažnu vojsku da sam napadne Rimljane. Livije tvrdi da je saznao za Hanonov poraz nakon prelaska Ebra,[14] a prema Polibiju prešao je Ebro iako je čuo za kartaginjanski poraz.[15] Mnogo rimskih mornara nalazilo se rasštrkano oko Taraka sakupljajući po poljima hranu. Hasdrubal ih je napao sa konjicom i pobio je ogroman broj mornara, a ostatak se povukao na brodove.[16][17] Nakon toga pokolja efektivnost rimske flote je duplo umanjena. Hasdrubal Barka se nakon toga povukao na južnu stranu reke Ebro.[18] Scipion je zbog propusta kaznio svoje oficire i otišao je na zimovanje u Tarako. Pobeda u bici omogućila mu je da osigura bazu za svoje operacije u Iberiji. Dobio je podršku domaćih plemena, što je osiguravalo snabdevanje i regrutovanje. Hanibal je izgubio kopnenu vezu sa Iberijom. Scipion je duže vreme proveo konsolidirajući novu bazu u Iberiji. Tokom zime Hasdrubal je pobunio Ilergete protiv Rimljana, pa je Scipion morao da ratuje sa njima i konačno ih pokori.[19] Nakon toga pokoravao je Ausetane i ostala plemena.